माराठा समुदायाने नोकरी आणि शिक्षणातील आरक्षणासाठी केलेल्या आक्रोशात वाढ होत असल्याने, महाराष्ट्रातील भारतीय जनता पक्ष (भाजपा) लहान जात्यांचे समर्थन मिळविण्यासाठी काम करत आहे. हरियाणामध्ये तिसऱ्यांदा सलग निवडणूक जिंकल्यानंतर, भाजपाने आता राज्यातील उपेक्षित आणि लहान समुदायांचे समर्थन मजबूत करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे.
वर्चस्व असलेल्या माराठा समुदायाकडून वाढत्या विरोधामुळे, भाजपाने कमी राजकीय प्रभाव असलेल्या जात्यांबरोबर संबंध दृढ करण्यास आपले लक्ष शांतपणे वळवले आहे. या समुदायांना लाभ देण्यासाठी अनेक राज्य कॉर्पोरेशन्सची स्थापना करण्यासाठी पार्टीने यशस्वी प्रयत्न केले आहेत. महाराष्ट्र मंत्रिमंडळाने नुकतेच ब्राह्मण, जैन, राजपूत यांसारख्या विविध समुदायांचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या १८ कॉर्पोरेशन्सच्या स्थापनेला मंजुरी दिली, तसेच सोनार, विष्णा, आणि लोणार यांसारख्या कमी ज्ञात गटांचाही समावेश आहे.
या गटांमधील समर्थन वाढविण्यासाठी, राज्य सरकारने या कॉर्पोरेशन्ससाठी बजेटी सहाय्य देखील दिले आहे. गेल्या वर्षी लिंगायत, वाडार, गुरु, कुंभार, आणि रामोशी यांसारख्या अन्य समुदायांसाठी कॉर्पोरेशन्स स्थापन केल्यानंतर, भाजपा आणि तिच्या सत्ताधारी भागीदारांनी लहान जात्यांमध्ये आपले स्थान मजबूत करण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले आहेत, कारण पार्टी सामाजिक गतिशीलतेचा सामना करीत आहे.
माराठा आरक्षण संकट: भाजपावर दबाव
भाजपाची ही धोरणात्मक बदलताना माराठा आरक्षण कार्यकर्ता मनोज जारंगे-पाटील उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्यावर विशेष लक्ष केंद्रित करून आपल्या मोहिमेवर आहेत. जारंगे-पाटील, ज्यांच्याकडे मराठवाड्यातील युवांमध्ये मोठा पाठिंबा आहे, सरकारच्या माराठा आरक्षण मागण्या हाताळण्यात असलेल्या अकार्यक्षमता बद्दल नेहमीच कठोर टीका करत आहेत. त्यांच्या सततच्या दबावामुळे भाजपाला माराठा समुदायामध्ये पाठिंबा टिकवून ठेवण्यात अडचण येत आहे, ज्यामुळे पार्टीने इतर जात्यांकडे आपला दृष्टीकोन विस्तारीत करण्याची गरज भासली आहे.
याला उत्तर म्हणून, भाजपाने इतर मागास वर्ग (ओबीसी) आणि उपेक्षित गटांच्या हितांचे रक्षक म्हणून स्वतःला स्थित केले आहे, त्यांचा कथेचा दृष्टीकोन आपल्या फायद्यासाठी वळवण्याचा प्रयत्न करीत आहे. माराठा आरक्षणावरील मंत्रिमंडळाच्या उपसमितीचे अध्यक्ष चंद्रकांत पाटील यांनी एक विशेष घोषणा केली आहे, ज्यामध्ये त्यांनी माराठवाडा क्षेत्रातील मराठा युवांसाठी एक स्वतंत्र कॉर्पोरेशन स्थापन करण्याची घोषणा केली, जी समुदायातील तणाव कमी करण्याचा प्रयत्न म्हणून पाहिली जात आहे.
लहान जात्यांमधून समर्थन मिळविण्याची रणनीती
लहान जात्यांमध्ये एकत्रित होण्याचे भाजपाचे प्रयत्न निरिक्षित झाले आहेत. विविध समुदायांसाठी कल्याणकारी कॉर्पोरेशन्सची घोषणा करून, पार्टी समावेश आणि विकासाची समर्थक म्हणून स्वतःला स्थित करत आहे, यामुळे कमी ज्ञात जात्यांनाही सरकारी समर्थन मिळविण्यात येत आहे. जरी माराठा आक्रोश एक महत्त्वाचा आव्हान राहिला असला तरी, भाजपाला आशा आहे की या उपेक्षित गटांकडे केलेले आपले आउटरीच आगामी निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर त्यांच्या मतदार आधाराला स्थिरता देईल.
जसजसे महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती बदलत आहे, भाजपाचे लहान जात्यांमध्ये पाठिंबा मिळविण्याचे प्रयत्न प्रभाव टिकवून ठेवण्यासाठी आणि निवडणुकीतील यश सुनिश्चित करण्यासाठी महत्त्वाचे ठरू शकतात. तथापि, माराठा आरक्षणाचा मुद्दा अद्याप सोडवला गेलेला नाही, त्यामुळे पार्टीने या तणावांचा काळजीपूर्वक सामना करत, वर्चस्व असलेल्या माराठा समुदायाच्या मागण्या आणि लहान जात्यांच्या अपेक्षा संतुलित ठेवाव्यात येईल.